Theo đó Nghị định này áp dụng đối với hộ gia đình; thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc và tương đương (gọi chung là thôn); tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm, tiểu khu và tương đương (gọi chung là tổ dân phố); xã, phường, thị trấn và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”.
I. Khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”
Nghị định nêu rõ, để được xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa” thì gia đình phải đáp ứng những tiêu chuẩn sau:
1. Gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước: Các thành viên trong gia đình chấp hành tốt chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật; Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội theo quy định; Bảo đảm thực hiện an ninh trật tự, phòng cháy, chữa cháy; Bảo đảm các quy định về độ ồn, không làm ảnh hưởng đến cộng đồng theo quy định của pháp luật về môi trường.
2. Tích cực tham gia các phong trào thi đua lao động, sản xuất, học tập, bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội của địa phương: Tham gia các hoạt động nhằm bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, cảnh quan thiên nhiên và môi trường của địa phương; Tham gia các phong trào từ thiện, nhân đạo; đền ơn đáp nghĩa; khuyến học khuyến tài và xây dựng gia đình học tập; Tham gia sinh hoạt cộng đồng ở nơi cư trú; Tích cực tham gia các phong trào phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội do địa phương tổ chức; Người trong độ tuổi có khả năng lao động tích cực làm việc và có thu nhập chính đáng; Trẻ em trong độ tuổi đi học được đến trường.
3. Gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh; thường xuyên gắn bó, đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ trong cộng đồng: Thực hiện tốt Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình; Thực hiện tốt chính sách dân số, hôn nhân và gia đình; Thực hiện tốt các mục tiêu về bình đẳng giới, phòng, chống bạo lực gia đình/bạo lực trên cơ sở giới; Hộ gia đình có nhà tiêu, nhà tắm, thiết bị chứa nước/các loại hình tương tự hợp vệ sinh; Tương trợ, giúp đỡ mọi người trong cộng đồng khi khó khăn, hoạn nạn
Không xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa” khi thành viên trong gia đình vi phạm một trong các trường hợp sau: Bị truy cứu trách nhiệm hình sự; Không hoàn thành nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ nộp thuế; Bị xử phạt vi phạm hành chính về: Hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn; vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng; Bị xử phạt vi phạm hành chính về: Vi phạm quy định về trật tự công cộng; hành vi đánh bạc trái phép; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ và phòng, chống bạo lực gia đình.
II. Khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa”
Để được xét tặng danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa” thì thôn, tổ dân phố phải đáp ứng những tiêu chuẩn sau:
1. Đời sống kinh tế ổn định và phát triển: Tỷ lệ người trong độ tuổi lao động có việc làm và thu nhập ổn định; Tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo thấp; Phát triển ngành nghề truyền thống hoặc có đóng góp về văn hóa, công nghệ, khoa học kỹ thuật cho địa phương; Tham gia, hưởng ứng các phong trào phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội do địa phương tổ chức.
2. Đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phong phú: Nhà văn hóa, sân thể thao, điểm đọc sách phục vụ cộng đồng phù hợp với điều kiện thực tiễn của thôn, tổ dân phố; Trẻ em trong độ tuổi đi học được đến trường; Tổ chức hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, vui chơi, giải trí lành mạnh; Tỷ lệ hộ gia đình thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; Thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở; công tác phòng, chống tệ nạn xã hội; Bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa, các hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao dân gian truyền thống của địa phương.
3. Môi trường an toàn, thân thiện, cảnh quan sạch đẹp: Hoạt động sản xuất, kinh doanh đáp ứng các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường; Thực hiện việc mai táng, hỏa táng (nếu có) đúng quy định của pháp luật và theo quy hoạch của địa phương; Các địa điểm vui chơi công cộng được tôn tạo, bảo vệ và giữ gìn sạch sẽ; Tham gia tự quản trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường và phòng, chống dịch bệnh.
4. Chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giữ vững trật tự, an toàn xã hội; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương: Tích cực tham gia tuyên truyền, phổ biến, tổ chức thực hiện nghiêm các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; Tổ chức triển khai các phong trào thi đua của địa phương; Các tổ chức tự quản ở cộng đồng hoạt động có hiệu quả; Tỷ lệ hộ gia đình trên địa bàn đạt danh hiệu gia đình văn hóa; Thực hiện tốt công tác phòng, chống bạo lực gia đình/ bạo lực trên cơ sở giới.
5. Có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng: Thực hiện các Cuộc vận động, Phong trào thi đua yêu nước do trung ương và địa phương phát động; Quan tâm, chăm sóc người cao tuổi, trẻ em, người có công, người khuyết tật, người lang thang, cơ nhỡ và người có hoàn cảnh khó khăn; Triển khai hiệu quả các mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập” và các mô hình về văn hóa, gia đình tại cơ sở.
Không xét tặng danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa” đối với đơn vị vi phạm một trong các trường hợp: Có khiếu kiện đông người và khiếu kiện vượt cấp trái pháp luật; Có hoạt động tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo vi phạm pháp luật.
III. Khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”
Tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” bao gồm:
1. Thực hiện tốt các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được giao: Bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác; Hợp tác và liên kết phát triển kinh tế xã hội; Thực hiện tốt công tác quân sự, quốc phòng của địa phương.
2. Đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển: Thu nhập bình quân đầu người bằng hoặc cao hơn năm trước; Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều thấp hơn so với mức trung bình của địa phương; Hệ thống đường điện đảm bảo an toàn trên địa bàn; Tổ chức, quản lý, sử dụng đúng mục đích và hoạt động có hiệu quả các công trình công cộng, trường học, trạm y tế.
3. Đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phong phú: Tỷ lệ thôn, tổ dân phố đạt danh hiệu thôn, tổ dân phố văn hóa trong năm; Thiết chế văn hóa, thể thao có cơ sở vật chất, trang thiết bị bảo đảm; được quản lý, sử dụng đúng mục đích, hoạt động thường xuyên, hiệu quả; Tỷ lệ hộ gia đình thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; Bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh và các hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao dân gian truyền thống của địa phương.
4. Môi trường an toàn, thân thiện, cảnh quan sạch đẹp: Thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, phòng, chống cháy, nổ; Nghĩa trang, cơ sở hỏa táng (nếu có) đáp ứng các quy định của pháp luật và theo quy hoạch tại địa phương; Tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn từ hệ thống cấp nước tập trung; Cảnh quan, không gian xanh - sạch - đẹp, an toàn; không để xảy ra tồn đọng nước thải sinh hoạt tại các khu dân cư tập trung.
5. Cảnh quan, không gian xanh - sạch - đẹp, an toàn; không để xảy ra tồn đọng nước thải sinh hoạt tại các khu dân cư tập trung: Tuyên truyền, tổ chức thực hiện nghiêm các chủ trương, của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; Triển khai dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, doanh nghiệp theo đúng quy định; Tổ chức thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật của chính quyền địa phương; Xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.
Không xét tặng danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” đối với đơn vị vi phạm một trong các trường hợp: Để xảy ra tụ điểm phức tạp về hình sự, ma túy, tệ nạn xã hội; tỷ lệ tội phạm, tệ nạn xã hội và tai nạn giao thông, cháy, nổ không được kiềm chế, tăng so với năm trước, gây hậu quả nghiêm trọng; Để công dân cư trú trên địa bàn lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để tập trung đông người gây rối an ninh, trật tự, biểu tình, tuần hành, khiếu kiện vượt cấp; Để xảy ra hoạt động chống Đảng, chống chính quyền, phá hoại khối đại đoàn kết.
Nội dung chi tiết Nghị định 86/2023/NĐ-CP: xem tại đây
CC Văn hoá xã hội